Dinsdag 22 oktober 1850 kan Willem Röntgen zich nog wel herinneren. Samen met zijn ouders, tante Marianne uit Apeldoorn en oom Karel uit Kampen is hij aanwezig bij de bouw van hun nieuwe huis. Het leggen van de eerste steen wordt feestelijk gevierd en spoedig zullen ze verhuizen naar dit mooie grote huis aan de Dorpstraat 171 In Apeldoorn.
Twee jaar eerder is het gezin Röntgen al naar Apeldoorn gekomen. Zijn moeder, afkomstig uit Amsterdam, is blij dat ze weer terug is in Nederland, want in Duitsland is het politiek zeer onrustig en iedereen van de familie Röntgen is al eerder uit Lennep vertrokken. Vanuit dit nieuwe huis gaat Willem naar school en leert er Nederlands spreken, lezen en schrijven. De school is dichtbij en hij loopt elke dag over het landgoed De Pasch naar de privé-school van Hermannus van Doorn, die is gevestigd in het gelijknamige landhuis De Pasch op de plaats waar nu aan de Regentesselaan ‘Het Inspiratiehuis’ staat.
Na schooltijd speelt hij buiten en leert hij op de Veluwe de natuur kennen. Meester van Doorn is erg tevreden over Willy, het is een aandachtige leerling, die elk jaar goede vorderingen maakt. Het is een gecombineerde lagere en middelbare school en zijn ouders overleggen met vrienden en kennissen in het dorp hoe het met de jongen hierna verder moet. Zijn belangstelling voor natuur en techniek is duidelijk en het is buurvrouw Wilhelmina Walter-Gunning, die de ouders attent maakt op het bestaan van een Technische School in Utrecht.
1. Willem Röntgen en zijn ouders in Apeldoorn (1860)
2. Zijn woonhuis in 1850, nu onherkenbaar gelegen aan het Caterplein
3. Zijn school 'De Pasch', op de plaats waar nu 'Het Inspiratiehuis' staat aan de Regentesselaan
Als hij 17 jaar is, verlaat hij Apeldoorn en gaat hij naar Utrecht. Het waren bepalende levensjaren van een jongen, die zich gelukkig gevoeld heeft in Apeldoorn. Na de Technische School lukt het hem niet om toegang te krijgen tot de Universiteit van Utrecht. Op advies van een van zijn vrienden vertrekt hij in 1865 naar Zürich om daar te studeren aan de Technische Hochschule. Eerst volgt hij drie jaar werktuigbouwkunde en wordt ingenieur, daarna verdiept hij zich in de natuurkunde, wat leidt tot een promotie in 1869.
Tijdens zijn studiejaren stort Willem zich ook in het studentenleven van Zürich en zijn vrienden noemen hem ‘Appeldorn’. In een bij studenten favoriete taveerne leert hij Anna Bertha Ludwig kennen. Zij is de dochter van de waard en hij trouwt met haar in 1872. Het huwelijk wordt in Apeldoorn voltrokken door burgemeester Tutein Nolthenius en ingezegend in de Kerk aan de Loolaan.
De jonge bruid van Willem heeft voorafgaand aan haar huwelijk gedurende enkele maanden bij haar schoonmoeder in Apeldoorn de fijne kneepjes van het Nederlandse huishouden geleerd. Na de huwelijksvoltrekking in Apeldoorn gaat het pasgetrouwde stel terug naar Duitsland, waar Wilhelm Röntgen hoogleraar natuurkunde wordt aan universiteiten in diverse steden en tenslotte in Würzburg.
Daar ontdekt onze wetenschapper in november 1895 tijdens zijn experimenten met de kathodestraalbuis een hem onbekende straling, die hij X-stralen noemt, tegenwoordig bekend als röntgenstraling.
Voor deze ontdekking wordt Wilhelm Conrad Röntgen in 1901 de Nobelprijs voor Natuurkunde toegekend
Overigens komt hij regelmatig terug naar Apeldoorn voor een bezoek aan zijn ouders, familie en vrienden. Hij spreekt Duits met een Nederlands accent en Nederlands blijft thuis de voertaal tot zijn moeder sterft. In talrijke brieven spreekt hij steeds over zijn prachtige jeugd in Apeldoorn. Hier is hij opgegroeid, hier is zijn karakter gevormd en is hij geworden tot een nauwgezette en gedreven onderzoeker van natuurkundige processen.
